Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (ACL) w stawie kolanowym jest najczęściej wybieraną metodą stosowaną w drugim etapie leczenia stawu po artroskopii. Celem zabiegu jest wykonanie szczegółowej diagnozy uszkodzenia, zlikwidowanie blokujących części zerwanego więzadła i leczenie istniejących urazów. W niektórych przypadkach przeszczep może być przeprowadzony jednoetapowo (bez konieczności wykonania wcześniejszego zabiegu artroskopii).
Więzadło krzyżowe i jego rola
Więzadło krzyżowe przednie jest najważniejszym stabilizatorem stawu kolanowego. Dlatego też występujące objawy w przypadku jego niestabilności mogą być różnorodne. Więzadło to nie tylko pełni rolę mechanicznego stabilizatora, ale także pełni funkcję biologiczną (czucie głębokie czyli propriocepcja), wskazującego na ułożenie dolnej kończyny i miejsce, w którym się znajduje.
Czym jest uszkodzenie więzadła ACL?
Zdefektowanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) jest jednym z najbardziej poważnych schorzeń dotyczących stawu kolanowego, które może spowodować zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu stawu i silną niestabilność kolana. Niestabilność stawu objawia się na różne sposoby i w efekcie doprowadzić do niemożności wykonywania codziennych czynności i uprawiania sportów. W wyniku niestabilności może powstać chondromalacja, czyli rozmiękanie chrząstki stawowej, uszkodzenie łąkotek, powstanie wysięków powodujących poważne obrzęki stawu kolanowego.
Brak decyzji o leczeniu często doprowadza do choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, dlatego pacjent nie powinien zwlekać z podjęciem decyzji o operacyjnym leczeniu schorzenia, również z tego względu, iż powstające wciąż uszkodzenia mogą mięć wpływ na efekt zabiegu operacyjnego.
Badania poprzedzające wykonanie rekonstrukcji więzadła ACL składają się z:
- badanie kliniczne przeprowadzone przez lekarza ortopedę
- wywiad lekarski dotyczący urazów
- badanie ultrasonograficzne (USG)- badani USG stawu kolanowego pozwala na szczegółowe uwidocznienie struktur wewnątrz stawu oraz tych okołostawowych. Możliwe jest wykonanie badania w ruchu (tzw. USG dynamiczne).
- Rezonans magnetyczny (MRI)- najdokładniej obrazujące tkanki miękkie, w których skład wchodzi więzadło krzyżowe przednie. Nie jest to jednak badanie niezbędne do wykrycia przerwania czy niewydolności więzadła ACL.
- badanie RTG- wykazuje możliwość powiązania urazu ze złamaniem (złamanie Segonda bardzo często wiąże się z uszkodzeniem więzadła krzyżowego ACL)
- przeprowadzona wcześniej artroskopia kolana
Rekonstrukcja więzadła ACL- jak przebiega?
Głównym materiałem używanym do przeszczepu więzadła jest własna tkanka pobrana od chorego (tkanka więzadłowa lub ścięgnista). Pozyskanie tkanki przebiega przez wykonanie minimalnego nacięcia w okolicach operowanego stawu kolana. Najczęściej używanymi są ścięgna mięśni półścięgnistego lub niewielkiego fragmentu więzadła właściwego rzepki wraz z bloczkami kostnymi. Pobrany materiał umieszcza się we wcześniej wykonane otwory w kości udowej i piszczelowej oraz przymocowuje za pomocą specjalnych kotwic, śrubek interferencyjnych lub innych implantów.
Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła ACL
Po przeprowadzonym zabiegu operacyjnym ważne jest stosowanie fizjoterapii, która w pierwszej kolejności odpowiada za przywrócenie prawidłowego zakresu ruchomości w stanie kolanowym. Następnie stosowany jest program skupiający się na wzmocnieniu siły mięśni w okolicy kolana, czego celem jest ochrona odbudowanego więzadła (wzmacniany jest przede wszystkim mięsień czworogłowy i dwugłowy uda). Ostatni etap rehabilitacji skupia się na praktycznym powrocie do aktywności fizycznej, który zostaje dostosowany do uprawianego przez pacjenta sportu. W tej fazie odbudowane jest również czucie głębokie (które chroni kolano łukami odruchowymi nerwów i mięśni).
Postępowanie po zabiegu rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego- ACL
- Podczas pierwszej doby po zabiegu możliwe jest poruszanie się o kulach (bez obciążenia zoperowanej nogi)
- Zaraz po usunięciu drenów możliwe jest chodzenie o kulach wraz ze stabilizatorem i częściowym obciążeniem nogi zoperowanej (dren usuwany jest najczęściej po 7 dniach po zabiegu operacyjnym)
- Gdy nastąpi usunięcie drenów rozpoczynana jest rehabilitacja, która obejmuje ćwiczenia na szynie
- Pacjent wypisywany jest ze szpitala po 2-3 dobie po operacji
- Pierwsza wizyta kontrolna u ortopedy, podczas której odbywa się zdjęcie szwów przypada na 7-8 dzień po zabiegu operacyjnym. Często podczas wizyty w gabinecie lekarskim niezbędne jest wykonanie nakłucia kolana, czego celem jest usunięcie płynu pooperacyjnego, wysięku lub krwiaka
- Następne wizyty kontrolne przypadają na miesiąc po operacji, następnie dwóch, trzech, sześciu i dziewięciu miesiącach po zabiegu
- W pierwszych 3 miesiącach niezbędne jest noszenie specjalnego stabilizatora stawu kolanowego
- Pacjent zazwyczaj wraca do aktywności fizycznej po 6-12 tygodniach od operacji. Czas rekonstrukcji jest uzależniony od ogólnego stanu pacjenta oraz rodzaju wykonywanej pracy.
- Po upływie 4 miesięcy od operacji możliwy jest powrót do uprawiania sportu (bieg po równym terenie, bieg po okręgu oraz bieg wraz ze zmienianymi kierunkami, pływanie i jazda na rowerze)
- Po upływie 9 miesięcy pacjent może powrócić do uprawiania gier zespołowych, sportów walki, jazdy na nartach, tenisa oraz innych sportów, które wiążą się z ruchami skrętnymi stawu kolanowego